تکنیک رودوزی و آشنایی با آن
تکنیک رودوزی به انواع تکنیک های دوخت نقوش متنوع توسط نخ و سوزن به روی پارچه گفته می شود. انواع رودوزی ها بخشی از صنایع دستی ایران هستند. دوخت نخ ها و طرح های متنوع بر روی انواع پارچه ها به روش های گوناگونی انجام می شود. تکنیک رودوزی دارای انواع متفاوتی است و با ابزارهای متنوعی انجام می شود. ابزارهایی مانند سوزن وقلاب از جمله این موارد هستند که برای رودوزی مورد استفاده قرار می گیرند. با استفاده از این ابزار آلات از گذشته های دور برای زیبایی و تزیین پارچه در رودوزی استفاده می کرده اند. این تکنیک با توجه به مواد مصرفی و مناطقی که دوخت در آن ها انجام می شود متفاوت هستند. هر منطقه نقش و رنگ و روش دوخت خاص خود را دارد. در ادامه در مورد تفاوت های این رودوزی ها صحبت خواهیم کرد.
تکنیک رودودزی چیست و چه کاربردی دارد؟
رودودزی جز هنرهایی است که به واسطه دست با استفاده از نخ های رنگی جذاب و سوزن بر روی پارچه های ساده یا نقش دار ایجاد می شود. نخ های متنوعی مانند پشمی و ابریشمی با رنگ های متفاوت از جمله مواردی است که برای این کار مورد استفاده قرار می گیرد. اضافه کردن اشیاء تزیینی در مابین کوک ها یکی از راه های زیباسازی تکینک رودوزی به حساب می آید.
تکنیک رودوزی در سراسر جهان شناخته شده است و طرفداران خاص خود را دارد. برجسته ترین نمونه های تکنیک رودوزی را می توانید در ایران پیدا کنید. قدمت تکنیک رودوزی در ایران به چند هزار سال پیش بر می گردد. تکنیک رودوزی زیر مجموعه ای از هنر گلدوزی محسوب می شود. تکنیک رودوزی سنتی با کوک و دوخت هایی بخصوص بر روی پارچه های ساده انجام می شود. از طرفی تکنیک رودوزی را می توان با استفاده از دست یا چرخ های صنعتی انجام داد. لازم به ذکر است تکنیک رودوزی اگر به صورت دست دوز انجام شود ارزش آن چند برابر خواهد بود.
قیمت پارچه شانتون نخی
تکنیک رودوزی در ایران
رودوزی سال های زیادی در ایران رواج داشته است. هنرمندان با استفاده از سوزن و نخ های مناسب این هنر کل پارچه مورد نظر خود را می پوشانند. آن ها با استفاده از کوک های متنوع تمام سطح مورد نظر خورد را با استفاده از تکنیک رودوزی زیبا می ساختند. طرح های تکنیک رودوزی در ایران بسیار متنوع بوده و می باشد. از جمله نمونه های پرکاربرد و معروف رودوزی می توان به ممقان دوزی، بلوچ دوزی، بخارا دوزی، خوس دوزی، پته دوزی و قلاب دوزی اشاره کرد. استفاده از رودوزی در نقاط مختلف ایران، تنوع بالایی دارد. مثلا در شهری مانند اصفهان، تکنیک رودوزی متفاوتی رواج دارد. به طور اختصاصی در شهر اصفهان از شبکه دوزی و سکمه دوزی استفاده می شود.
بهترین نخ و پارچه برای تکنیک رودوزی
بهترین نخ ها برای تکنیک رودوزی شامل نخ هایی از جنس پنبه، پشم، ابریشم، دمسه و ملیله است. نخ های از جنس پنبه، ابریشم، پشم و دمسه با رنگ های متنوعی در بازار ارائه می شوند. نخ ملیله که یک نخ فلزی به حساب می آید در رنگ های نقره ای و طلایی عرضه می شوند. بهترین پارچه ها برای پیاده کردن تکنیک رودوزی مربوط به پارچه های پشمی و پنبه ای می باشد. هر چه پارچه زمینه شما ساده تر باشد برای پیاده کردن تکنیک رودوزی مناسب تر است.
انواع تکنیک های رودوزی در ایران
رودوزی ها با نخ های فلزی
از گذشته های دور این روش به روی پارچه با نخ های فلزی در ایران باب بوده است. نخ های فلزی مانند نخ گلابتون و نخ سرمه برای برخی از رودوزی های سنتی ایران مورد استفاده قرار می گیرد. رودوزی هایی مانند گلابتون دوزی، ملیله دوزی، سرمه دوزی، نقده دوزی و ده یک دوزی با نخ های فلزی دوخته می شوند.
در برخی از این رودوزی ها علاوه بر نخ های فلزی از تزیینات دیگری مانند منجوق و سکه استفاده می شود از جمله سکه دوزی، مرصع دوزی و منجوق دوزی سنتی.
دوخت روی پارچه
تکنیک رودوزی، دوخت روی پارچه شامل سوزن دوزی، پته دوزی، نقش دوزی، نوار دوزی، بخارا دوزی، ملیله دوزی، خوس دوزی، گلابتون دوزی، قلاب دوزی و زرتشت دوزی می شود. اگر بخواهیم تکنیک رودوزی را ریز بینانه تر بررسی کنیم شاخه سوزن دوزی خود شامل سوزن دوزی ممقان، سوزن دوزی بلوچ و سوزن دوزی درویشی تفرشی می شود. از طرفی زمینه قلاب دوزی نیز شامل قلاب دوزی اصفهان و قلاب دوزی رشت خواهد شد.
دوخت داخل پارچه
این شاخه یک تکنیک رودوزی سنتی می باشد. از جمله مواردی که در این حوزه می توان به آن اشاره کرد چشمه دوزی و سکمه دوزی می باشد.
مراحل انجام تکنیک رودوزی
- زمینه کار را برای رودوزی آماده می کنند. بهتر از جنس زمینه از جنس پارچه یا چرم باشد. در اندازه مناسب برا تکنیک رودوزی این زمینه را تهیه می کنند.
- متناسب با جنس پارچه و اندازه آن طرح و نقشه دلخواه را در نظر می گیرند. این طرح و نقشه می تواند به صورت ذهنی یا بر روی کاغذ طراحی شود.
- در برخی موارد پس از انتخاب طرح ایده آل و پیاده کردن آن لازم است تا پارچه را به کارگاه مخصوصی ببرند. در آنجا پارچه را به صورت صاف قرار میدهند و سپس از هر طرف می کشند تا پارچه مورد نظر محکم شود. علت این امر این است که پارچه پس از دوخت به صورت یکدست و صاف باقی بماند.
- طرحی را که برای تکنیک رودوزی در نظر گرفته اند حال بر روی پارچه انتخابی خود پیاده می کند.
- برای تکنیک رودوزی از ابزارآلات مناسب بهره مند می شوند. هنرمندان این عرصه متناسب با تکنیک رو دوزی خود از از ابزار مصالح و مواد مورد نیاز با کار خود استفاده می کنند.
- در قدم آخر متناسب با تکنبک رودوزی انتخاب شده با کوک و بخیه های مناسب در هر قسمت کار طرح انتخابی اول پیاده می شود.
از تکنیک رودوزی کجا می توان بهره برد؟
با استفاده از نخ های رنگی و جذاب موجود در بازار برای تهیه جلیقه، کمربند یا حتی بر روی مانتو و پیراهن های بلند می توان از تکنیک رودوزی استفاده کرد. برای زیبا سازی بیشتر آثار خود می توانید در کنار تکنیک رودوزی از پولک و منجوق متناسب با سلیقه و طراحی خود بهره مند شوید.
حتما بخوانید: پارچه لینن سوزن دوزی و ویژگی های آن
خلق آثار هنری با تکنیک رودوزی
در رودوزی اصولاً طرح و نقشه اولیه به صورت ذهنی طراحی می شود. در حال حاضر برای برخی از رودوزی ها نقشه اولیه ارائه می شود. اما برای عمده موارد رودوزی به خلاقیت و هنر دوزنده وابسته است. این روشبیشتر در دوخت های محلی رایج است. هنرمند با استفاده از تجربه و آمادگی ذهنی بالایی که در زمینه رودوزی دارد شروع به پباده کردن ایده های خود بر روی پارچه می کند.
مقاله مرتبط: آشنایی با تکنیک رگه دوزی
رودوزی با نخ های پنبه ای و پشمی و ابریشمی
در گستره زیبا و متنوع رودوزی ها، انواع رودوزی با نخ های پشمی و ابریشمی بسیار به چشم می خورد. در گذشته سعی می شده که بیشتر سطح پارچه با دوخت های تزئینی پوشانده شود. و هیچ بخشی از پارچه از میان دوخت های دیده نشود. سوزن دوزی بلوچ (بلوچ دوزی)، قلاب دوزی و برخی از نمونه های پته دوزی از نمونه های این سبک از رودوزی است. البته برخی از آنها مانند خامه دوزی، قیطان دوزی و ابریشم دوزی جزو دوخت های ظریف و کم کار و سبک به حساب می آیند.
ویژگی های تکنیک رودوزی با کیفیت
برای تشخیص کیفیت یک رودوزی باید به ظرافت نخ و ظرافت دوخت توجه کنید. هرچه ظرافت نخ بیشتر باشد رودوزی انجام شده پرکار تر و با کیفیت تر دیده می شود. علاوه بر این ظرافت دوخت ها نیز بسیار حائز اهمیت است. باید دقت کنید که جهت همه ی دوخت ها به یک سمت باشد و شلال ها ریز دوخته شده باشند. همچنین در یک رودوزی با کیفیت نه پارچه و نه نخ ها نباید جمع شوند. باید هم پارچه صاف باشد و جمع شدگی نداشته باشد و هم نخ های آن.
قیمت پارچه شانتون مانتویی
به طور کلی به انواع دوخت های تزیینی و گلدوزی هایی که روی پارچه های مختلف انجام می شود، رودوزی گفته می شود.
تنوع تکنیک رودوزی با قلاب و سوزن
تکنیک رودوزی عموماً با دو ابزار سوزن و قلاب انجام می شود. قلاب دوزی به سه روش انجام می شود.
- قلاب دوزی ساده
- قلاب دوزی برجسته
- قلاب دوز معرق
قلاب دوزی معرق نسبت به دو گروه قبلی زیباتر و در عین حال پرکارتر است. قلاب مورد نیاز برای قلاب دوزی فلزی و نوک آن فاقد انحنا می باشد. پارچه زمینه در قلاب دوزی عموماً از جنس ماهوت است. جنس نخ آن نیز ابریشم طبیعی می باشد که در رنگ های مختلف تهیه می شود.
تکنیک رودوزی با سوزن در ایران
- گروه اول شامل آن قسمت از سوزن دوزی ها می شود که در اثر پر کاری زمینه اصلی پارچه مشخص نمی باشد. در این تکنیک با استفاده از نخ نقش و نگار فراوانی بر روی پارچه ایجاد می شود. برای مثال بخارا دوزی، نقش دوزی و بعضی از سلسله دوزی ها اشاره کرد.
- گروه بعدی شامل آن هایی می شوند که با جا به جا کردن یا بیرون آوردن تار و پودهای پارچه ایجاد می شوند. این بخش که یک تکنیک رودوزی پر طرفدار محسوب می شود، شامل سکمه دوزی و شبکه دوزی می شود.
- دسته دیگر از سوزن دوزی قسمتی از پارچه با تکنیک رودوزی پر شده و قسمتی از زمینه دست نخورده باقی می ماند. برای مثال ابریشم دوزی، خامه دوزی و قیطان دوزی از این دسته هستند.
- اضافه کردن ابزار آلات تزئینی مانند نخ، یک روش رایج برای زیبا سازی سوزن دوزی می باشد. در این تکنیک رودوزی نخ های فلزی بر روی زمینه پارچه زیبایی بی نظیری ایجاد می کنند. این تکنیک از رودوزی جلوه بسیار بالایی دارد. برای این قسمت می توان به ده یک دوزی، نقده دوزی، سرمه دوزی، ملیله دوزی و گلابتون دوزی اشاره کرد.
- مورد پنجم شاید کمی عجیب به نظر بیاید. این دسته شامل سوزن دوزی هایی می شود که در آن سوزن و قلاب هیچ کدام نقشی ندارند. در این رودوزی با گذراندن نخ های فلزی مانند نخ نقره از میان تار و پود پارچه و شکل دادن به آن طرح مورد نظر ایجاد می شود. از این موارد می توان به خوس دوزی و برخی نقده دوزی ها اشاره کرد.
- و اما دسته آخر شامل رودوزی های ترکیبی می باشد. در این دسته نخ و سوزن تنها عوامل رودوزی ما نیستن. عناصری مانند سکه دوزی، یراق دوزی، پولک دوزی، سنگ دوزی، پیله دوزی، مرصع دوزی و منجوق دوزی بسیار کاربرد دارند.منبع: honaryab.com
