پارچه سیلک و ویژگی های آن

پارچه سیلک، ریشه در گذشته های بسیار دور دارد. این کرم های ابریشم بودند که اولین بار پیله هایشان برای تولید الیاف ابریشمین به کار برده شد. پارچه سیک امروزی اما بیشتر از الیاف مصنوعی ساخته می شود. سیلک، یک پارچه ظریف، نرم و لغزان، درخشان و بادوام است که امروزه کاربردهای بسیاری در صنایع مختلف، به ویژه صنعت مد و لباس دارد. با ما همراه باشید تا بیشتر با این پارچه چشم نواز و در عین حال مقرون به صرفه آشنا شویم.

الیاف

اولین نوع پارچه سیلک، با الیاف ابریشمی که از پیله کرم ابریشم طی چندین عملیات مختلف ساخته می شود، بافته شد. سیلک، نرمی، درخشندگی و دوم خود را وامدار همین الیاف ابریشمین است.

الیاف ابریشمی، تنها الیاف طبیعی هستند که فیلامنت دارند. بعد از کرم ابریشم، نوبت به ساخت الیاف ابریشمی از حشرات دیگر رسید. تار عنکبوت، پیله پروانه ها و بیدها برای ساخت الیاف ابریشمی به کار برده شده است. از آن جا که فرایند تبدیل پیله به لیف ابریشمی بسیار زمان بر، پرهزینه و پر کار است، قیمت این الیاف و در نتیجه پارچه سیلک طبیعی بسیار گران است.

بعدها که تکنولوژی ساخت الیاف مصنوعی به دست بشر افتاد، اولین پارچه های سیلک با الیاف مصنوعی تولید شدند. سیلک مصنوعی با وجود ارزان بودن بسیاری از ویژگی های سیلک طبیعی را در خود دارد.

الیاف مصنوعی، انواع بسیار مختلفی دارند. رایج ترین نوع الیاف مصنوعی که برای بافت پارچه سیلک به کار برده می شوند، الیاف نایلون و ویسکوز ریون هستند.

الیاف نایلون

الیاف نایلون، اولین الیاف مصنوعی تولید شده به دست بشر هستند. این الیاف، جذب آب بسیار کمی دارند و در واقع ضد آب هستند. نایلون از پلیمری به نام پلی آمید که از مشتقات نفت است ساخته می شود. این ترکیب شیمیایی در ساختار خود، عناصر کربن، اکسیژن، نیتروژن و هیدروژن را دارد. بعد از تولید، پلی آمید به شکل چیپس در می آید و به عنوان مواد اولیه به بازار عرضه می شود. در کارخانه های تولید الیاف، چیپس های پلی آمیدی ذوب می شوند و طی فرآیندهای صنعتی شامل تزریق، کشش و سرد شدن به الیاف نایلون تبدیل می شوند.

الیاف ویسکوز ریون

الیاف ویسکوز ریون، در اصل الیاف طبیعی هستند که از سلولز تولید می شوند. از آن جا که تولید این الیاف به دست انسان انجام می شود، در دسته الیاف مصنوعی قرار داده شده اند. ولی برخلاف الیاف پلیمری، این الیاف پایه کاملاً طبیعی دارند. همه محصولات طبیعی که سلولز کافی دارند برای تولید الیاف ویسکوز به کار برده می شوند. چوب درختان، تفاله نیشکر، کاه برنج و گندم، بیشترین محصولات طبیعی دارای سلولز بالا هستند. این مواد در ابتدا به صورت خمیر غیر تخمیری در می آیند و از رشته ساز و استخر انعقاد عبور داده می شوند تا تبدیل به لیف شوند.

امروزه به دلیل جذب رطوبت بالا، خاصیت تنفس خوب، راحتی قابل قبول و رنگ‌ پذیری بالا، بیشتر پارچه سیلک موجود در بازار با الیاف ویسکوز ریون بافته می شوند.

بافت

بافت پارچه سیلک، از نوع تار و پودی است. این پارچه، جزء پارچه های ظریف و نازک است اما بدن نمایی ندارد.

معمولاً الیاف سیلک، چه از نوع طبیعی، چه مصنوعی و چه ترکیبی از این دو، قبل از بافت، رنگ می شوند. طرح های روی پارچه، بعداً بر روی پارچه چاپ می شوند.

بافت سیلک از گذشته تاکنون فرق چندانی نداشته است. در قدیم با استفاده از دستگاه های بافت دستی این پارچه تولید می شد. امروزه، دستگاه های نساجی بزرگ این کار را از ابتدا تا انتها برعهده دارند. فاصله تار و پود پارچه سیلک بسیار نزدیک به هم است و به همین دلیل، بافت به دست آمده، یک بافت ظریف، صاف و همواره است.

ایستایی

پارچه سیلک، ایستایی لختی دارد. این پارچه ریزش بسیار بالایی دارد و سفت نمی ایستد. براقیت طبیعی پارچه و لختی آن در کنار هم باعث ایجاد یک انعکاس نور طبیعی در آن می شوند. لباس هایی که با این پارچه دوخته می شوند، یک سایه و روشن طبیعی در زمان حرکت ایجاد می کنند. همین باعث می شود که چین های لباس به خوبی مشخص شوند و بر زیبایی لباس اضافه کنند.

لطافت

پارچه سیلک، یک پارچه بسیار لطیف است. تماس آن با پوست، حس خوبی دارد و به هیچ عنوان پوست را نمی خراشد. الیاف پارچه هیچ نوع زبری ندارند و پارچه زیر دست بسیار نرم است. سیلک، یک پارچه سُر (لیز) است. همین سر بودن باعث حرکت مواج پارچه در لباس های کلوش می شود. براقیت طبیعی سیلک را هم به این ویژگی اضافه کنید و تصور کنید که چه لباس های چشمگیری را می توان با این پارچه دوخت.

چروکی و شکنندگی

پارچه سیلک، چروک پذیری کمی دارد. اگر به مدت زیاد تحت فشار باشد (یعنی مثل زمانی که بدون جمع کردن لباس، روی صندلی می نشینید)، پارچه در همان جاها کمی می شکند. با این همه، این شکستگی ها دائمی نیستند و با یک اتوی معمولی به راحتی برطرف می شوند.

ضخامت

ضخامت پارچه سیلک، بسیار کم است. این پارچه از جمله پارچه های نازک بوده و برای دوخت لباس های تابستانه و بهاره مناسب می باشند. همانطور که گفتیم، سیلک با وجود نازک بودن، بدن نما نیست. با این همه خاصیت الکتریسیته در این پارچه به راحتی ایجاد می شود و پارچه به بدن یا لباس زیر می چسبد. البته برای جلوگیری از ایجاد خاصیت الکتریسیته در پارچه سیلک یا رفع آن، راه‌ هایی وجود دارد که در بخش روش های نگهداری به آنها اشاره خواهیم کرد.

دو نوع پرطرفدار پارچه سیلک

پارچه ساتن سیلک و پارچه کرپ سیلک دو نوع بسیار پرطرفدار این پارچه در بازار هستند. این دو نوع پارچه، تنوع بسیار زیادی چه از نظر طرح و چه از نظر رنگ دارند.

پارچه ساتن سیلک

در اصل پارچه سیلکی است که به روش ساتن بافی تولید شده است. در بافت ساتن، 4 پود بر روی یک تار بافته می شوند. پارچه سیلکی که به روش ساتن بافی تولید شده، رویه ای لیز و براق و پشتی مات و غیر براق دارند. دو نوع بسیار زیبا از این پارچه، سیلک خالدار و سیلک قلبی هستند. این دو نوع پارچه، در ابتدا با روش ساتن بافی بافته می شوند و سپس طرح روی آنها چاپ می شود.

پارچه کرپ سیلک

پارچه ای است که با روش بافت کرپ و الیاف ابریشم (طبیعی یا مصنوعی) بافته می شود. برای تولید کرپ، از الیاف فیلامنتی بلند در رو و الیاف تابدار در پشت استفاده می شود. پارچه کرپ، نسبت با پارچه ساتن سیلک از براقیت کمتری در روی پارچه برخوردار است. دو نوع پارچه کرپ سیلک، پارچه کرپ سیلک طرحدار و پارچه کرپ سیلک مارینا هستند. کرپ سیلک طرحدار، پس از بافت، با روش چاپ، طرح دار می شود. طرح های این نوع کرپ سیلک متنوع هستند و هر نوع سلیقه ای را پوشش می دهند.

کرپ سیلک مارینا، برخلاف پارچه های ساتن سیلک، شاین یا براقیت ندارد و پشت و روی پارچه مات است. این پارچه نرم و لیز بوده و در تماس با دست، لطافت و حالت پارچه مخمل را در ذهن تداعی می کند. پارچه کرپ سیلک مارینا، مثل همه انواع پارچه سیلک، نازک است و برای دوخت لباس های تابستانه و بهاره مناسب می باشد.

انواع دیگر پارچه سیلک

تنوع این پارچه در بازار زیاد است. علاوه بر دو نوع پارچه سیلکی که معرفی کردیم، انواع دیگری از آن نیز وجود دارند که در زیر به اختصار آنها را معرفی خواهیم کرد.

پارچه سیلک لمه

در بافت آن از الیاف زری دار استفاده شده است که براقیت آن را دو چندان می کند.

پارچه سیلک کریستال

این پارچه یک حالت شکننده و شیشه مانند دارد. نرم و براق است و ریزش بسیار خوبی دارد. به همین دلیل برای دوخت چادر به ویژه چادرهای مجلسی و شال های مجلسی از آن استفاده می شود.

پارچه سیلک ژرژت

سطح رویی این پارچه برخلاف پارچه ساتن سیلک اندکی زبری دارد. سیلک ژرژت نازک و ظریف است و برای دوخت روسری و لباس های روزمره و مجلسی کاربرد دارد.

پارچه سیلک ژاکارد

این پارچه با الیاف سیلک و بافت ژاکارد تولید می شود و یکی از جدیدترین انواع سیلک در بازار است. طرح های روی سیلک ژاکارد برخلاف سیلک ساتن، در متن آن بافته می شوند. این پارچه در مقایسه با انواع دیگر سیلک، مجلل تر و گران تر است.

پارچه سیلک پلیسه

با پلیسه کردن پارچه سیلک ساده به دست آید. حرکت نور روی این نوع از پارچه سیلک بسیار زیباتر است.

تاریخچه پارچه سیلک

این چینی ها بودند که ابریشم اهلی را کشف کردند. یکی از اشیاء کشف شده در مناطق باستان شناسی چین نشان می دهد که استفاده از منسوجات ابریشمی در چین به 6500 سال قبل از میلاد بر می گردد و چینی های باستان 3600 سال قبل از میلاد مسیح از ابریشم استفاده می کرده اند.

با این که شواهد تاریخی مشخصی در مورد منشأ تولید ابریشم در چین وجود ندارد، اما در افسانه های چینی گفته شده که پرورش کرم ابریشم که هنر اول تولید پارچه سیلک به شمار می آید، توسط امپراطور لئیتزو اختراع شده است.

در اوایل در فرهنگ چین مرسوم بود که فقط اشراف لباس ابریشمی بپوشند. اما با توسعه تمدن چین و ثروتمندتر شدن جامعه این کشور، افراد عادی نیز شروع به پوشیدن لباس هایی از ابریشم کردند.

رازهای مربوط به پرورش دادن کرم ابریشم قرن ها توسط بخشی از نجیب زادگان چینی محافظت و پنهان نگه داشته می شد اما سرانجام اطلاعاتی در مورد نحوه تولید ابریشم تصفیه شده به کره و هند رسید و پس از حدود سه هزار سال پنهان کاری کشورهای دیگری نیز از جمله ژاپن و ایران به این اطلاعات دست یافته و آن را رواج وگسترش دادند.

صنعت ابریشم بافی در ایران از سابقه طولانی برخوردار است و آثار به دست آمده از حفاری تپه های مارلیک و چراغعلی این ادعا را تأیید می نمایند. پارچه ‌سیلک همراه با تارهای طلا و نقره در شوشتر، شیراز، فسا، اصفهان بافته می شده است.

سیلک طبیعی در دوران امپراطوری رم مورد توجه بسیاری از اشراف بوده است. اما در قرن یازدهم بود که تولید ابریشم در سراسر اروپا رواج پیدا کرد. بسیاری از شهرهای ایتالیا نظیر لوکا، ونیز و فلورانس در طول قرون وسطی از نظر اقتصادی وابستگی زیادی به تولید ابریشم داشته‌اند.

صنعت ابریشم به تدریج به فرانسه و اسپانیا نیز گسترش یافت. امپراطور جیمز اول پارچه سیلک طبیعی را به در قرن هفدهم به قاره جدید (آمریکا) معرفی کرد. ایالات های آمریکا همچون کنتیکت و ماساچوست به سرعت به قطب تولید ابریشم تبدیل شدند.

سابقه تولید پارچه سیلک مصنوعی به جنگ جهانی دوم و محدودیت ارتباطی آمریکا با آسیا بر می‌ گردد. شرکت های آمریکایی، جایگزین های مصنوعی مانند نایلون و ویسکوز را توسعه دادند و این پارچه با قیمتی مقرون به صرفه وارد بازار شد. با این که پارچه سیلک امروزی بیشتر از الیاف با پایه پلیمری یا سلولزی بافته می شود اما بسیاری از کیفیت های سیلک طبیعی را حفظ کرده است.

کاربرد پارچه سیلک

کاربردهای پارچه سیلک در صنعت مد و لباس بسیار متنوع هستند. بسیاری از طراحان مطرح در مجموعه لباس های تابستانه و بهاره خود از این پارچه استفاده می کنند. قیمت مقرون به صرفه این پارچه باعث شده تا هم برای دوخت لباس های اقتصادی و هم برای دوخت لباس های فاخر کاربرد داشته باشد.

لباس مجلسی

سیلک برای دوخت لباس مجلسی کاربرد بیشتری دارد. با این همه دوام و راحتی این پارچه باعث استفاده فراوان آن در دوخت لباس های روزمره بیرونی و خانگی شده است.

پارچه سیلک یک انتخاب مناسب برای دوخت پیراهن و سارافن است. انواع پیراهن های مجلسی دکلته، رومی، با آستین، بدون آستین، بلند و کوتاه مجلسی را می توان با پارچه کرپ سیلک طرحدار یا مارینا تهیه کرد. البته انواع دیگر سیلک مانند پارچه ژاکارد نیز لباس های مجلسی چشمگیری به شما خواهند داد.

لباس راحتی

رنگ ها و طرح های شاد پارچه سیلک، انتخاب مناسبی برای دوخت لباس های راحتی خانگی هستند. شما می توانید با استفاده از سیلک خالدار یا قلبی یک شومیز یا بلوز زیبا برای استفاده بیرون یا داخل خانه بدوزید. این پارچه ها برای دوخت دامن های کلوش، نیمه کلوش و فانتزی بسیار مناسب هستند.

شلوار مجلسی

سیلک طرحدار و کرپ مارینا برای دوخت کت و شلوار مجلسی نیز مناسب هستند. سیلک لمه یک انتخاب مناسب برای لباس های شب مجلسی هستند.

دوخت انواع شلوار، راسته، تنگ، فانتزی، سنبادی، گشاد و دامن شلواری با پارچه سیلک امکان‌ پذیر است. این پارچه یک انتخاب مناسب برای پیژامه های خواب زنانه نیز هست. از این پارچه برای دوخت لباس زیر زنان نیز زیاد استفاده می شود. این نوع لباس ها بسیار نرم، راحت، جاذب آب و در عین حال بادوام هستند.

خرجکار سیلک

از پارچه کرپ سیلک طرحدار و سیلک خالدار و مارینا می توان به عنوان خرج کار نیز استفاده کرد. براقیت و طرح های شاد و چشمگیر این پارچه ها زیبایی خاصی به لباس های ساده شما خواهند داد.

شال و روسری

این پارچه کاربرد بسیار زیادی در صنعت شال گردن و روسری زنانه دارد. با وجود لیز بودن، از آن برای تولید روسری های روزمره و مجلسی زنان استفاده زیادی می شود. این نوع روسری ها، به علت براقیت و نرمی که دارند، روی سر جلوه بسیار زیبایی دارند. کراوات نیز یکی دیگر از محصولات فرعی لباس است که در دوخت آن از این پارچه بسیار زیاد استفاده می شود.

کاربردهای دیگر پارچه سیلک

انواع کش مو، دمپایی های روفرشی، کیف های مجلسی، آستری لباس با سیلک تولید می شوند.

یکی دیگر از کاربردهای سیلک در کالای خواب است. روتختی ها و روبالشی هایی که با این پارچه دوخته می شوند، جزء کالاهای خواب محبوب و مجلل امروزی هستند.

برای دکوراسیون داخلی خانه، مثل رومیزی یا شال تزئینی مبل، رانر و روکش لوازم خانگی می توان از سیلک استفاده کرد.

اصلی ترین ماده اولیه در صنعت ساخت چتر نجات، بالون و موارد مشابه است. البته سیلک به کار برده شده در این وسایل، لباسی نیستند و طی فرآیندهای خاصی، دوام و استحکام آنها بالا برده شده است.

روش های نگهداری پارچه سیلک

سیلک لیز است و گرد و خاک روی آن نمی ماند اما جاذب بسیار قوی چربی و روغن است. پاک کردن لکه چربی از روی آن با شستشو امکان پذیر است. این پارچه رنگ پذیری بسیار بالا و جذب آب خوبی دارد. لکه جوهر روی این پارچه می ماند و خیلی سخت از بین می رود. به ویژه اگر خود پارچه رنگ داشته باشد، استفاده از سفید کننده و رنگ بر باعث از بین رفتن رنگ خود پارچه هم می شود.

شست و شو

یک خوبی سیلک، دوام بالای آن در حالت خشک است. مقاومت پارچه، وقتی که خیس می شود، پایین می آید. لباس هایی که با این پارچه دوخته می شوند، لباس های نازک و ظریفی هستند. بهتر است آنها را پشت و رو کنید و یا در یک توری مخصوص شستشوی لباس قرار دهید و سپس در ماشین لباسشویی بشویید.

از دور کند و برنامه مخصوص لباس های ظریف استفاده کنید.

از مایع یا پودر لباسشویی ملایم و بدون سفیدکننده استفاده کنید. برای رنگ های تیره از مایع مشکین شوی استفاده کنید تا پارچه بور نشود. دمای 25 درجه برای شستشوی پارچه سیلک مناسب است.

لباس های مجلسی گران قیمت خود را هیچ گاه در ماشین لباسشویی نیاندازید. از شستشوی دستی با آب سرد استفاده کنید. توصیه ما به شما، استفاده از خدمات خشکشویی ها است.

اتوکشی

درجه حرارت بالا، آسیب زیادی به سیلک می زند. لباس را پشت و رو کنید و با درجه حرارت متوسط تا کم اتو کنید. استفاده از اتو بخار یا اتوهای پرسی برای این پارچه اشکالی ندارد و باعث ریزش بهتر پارچه هم می شود.

اتوی زیاد باعث ایجاد حالت الکتریسیته در سیلک می شود. اگر پارچه بار الکتریسیته پیدا کرد، آن را در یک پاکت فریز بگذارید و برای نیم تا یک ساعت در فریزر بگذارید تا این حالت خود را از دست بدهد.

خشک کردن

برای لباس های راحتی و روزمره می توان از خشک کن ماشین لباسشویی استفاده کرد. البته بهتر است سیلک در هوای آزاد و در سایه خشک شود. لباس هایی که با این پارچه دوخته شده اند را روی شوفاژ یا بخاری خشک نکنید. این پارچه بسیار ظرف و نازک است و ممکن است در بعضی جاها تغییر رنگ بدهد.

پارچه را پشت و روی بند بیاندازید. از خشک کردن پارچه زیر نور مستقیم خورشید خودداری کنید.

نکات دوخت

سیلک، یک پارچه ظریف و نازک است و باید با سوزن نازک دوزی (شماره 11 و 12) دوخته شود. این پارچه لیز است و به احتمال زیاد در زمان لبه دوزی یا دوخت درز با مشکل مواجه خواهید شد. درجه کشش نخ چرخ خیاطی را روی درجات بالا تنظیم کنید. در زمان دوخت دست خود را روی پارچه بگذارید اما پارچه را نکشید و فقط هدایت کنید. چرخ کاری را با سرعت پایین انجام دهید و مواظب باشید پارچه از زیر سوزن به اصطلاح در نرود.

الگو را با سوزن یا کلیپس خیاطی روی پارچه محکم کنید و بعد برش بزنید. از یک قیچی تیز با تیغه های نازک برای برش استفاده کنید. بهتر است بعد از سردوز تکه ها، تکه های لباس اول کوک شوند و بعد زیر چرخ گذاشته شوند. احتمال نخ کش شدن پارچه زیاد است. پس با دقت با پارچه کار کنید و اجازه ندهید با سطوح زبر تماس برقرار کند.

نکات خرید

به کیفیت پارچه دقت کنید

در خرید پارچه سیلک، به کیفیت پارچه دقت کنید. این پارچه چروک نمی شود و آبرفت ندارد. قسمتی از پارچه را در دست فشرده کنید و رها کنید، اگر پارچه چروک شد، سیلک نیست و یا کیفیت بسیار پایینی دارد.

کارخانجات تولید کننده آن بسیار زیاد هستند و کیفیت پارچه هر تولید کننده با تولید کننده دیگر متفاوت است. به همین دلیل قیمت ها هم متفاوت هستند. سعی کنید از برندهای بی کیفیت چینی خرید نکنید. این نوع پارچه ارزان تر است اما خیلی زود کیفیت خود را از دست می دهد.

مدل لباس را در نظر بگیرید

در زمان خرید پارچه سیلک، به نوع لباس و مدلی که در نظر دارید، دقت کنید. پارچه را براساس مدل لباس و کاربری که در نظر دارید انتخاب کنید. توجه داشته باشید که سیلک لخت و نازک است و برای دوخت لباس هایی که نیاز به ایستایی بالایی دارند، مناسب نیست.

به ضخامت پارچه توجه کنید

اگر می خواهید از ترکیب دو یا چند پارچه در لباس خود استفاده کنید، ضخامت پارچه ها را در نظر داشته باشید. سیلک برای خرج کار لباس های ضخیم مناسب است اما برای ترکیب با آنها مناسب نیست. به عنوان نمونه اگر می خواهید بالاتنه را با پارچه مخمل سنگین و پایین تنه را با سیلک بدوزید، پارچه مخمل باعث بالا کشیده شدن سیلک می شود.