پارچه کوک دوزی هندی و ویژگی های آن

پارچه کوک دوزی هندی نوعی پارچه نخی هندی است که سراسر آن به روش دستی یا ماشینی کوک دوزی شده است. این پارچه که در سال های اخیر جزو ترندهای محبوب بازار ایران است. اغلب در دو نوع مختلف عرضه می شود. یکی از انواع پارچه کوک دوزی هندی، نازک و تابستانه است. و نوع دیگر آن چند لایه و با ضخامت متوسط است. پارچه کوک دوزی هندی دو لایه یکی از صنایع دستی قدیمی هند و بنگلادش است که امروزه برای دوخت انواع کت، مانتو و پالتو مورد استفاده قرار می گیرد.

زیردست این پارچه مانند دیگر پارچه های نخی لطیف و نرم است و تنخور آن راحت و مناسب است. ضد حساسیت بودن و دوام بالای پارچه کوک دوزی هندی از دیگر ویژگی های این پارچه جذاب است. کوک دوزی های سطح این پارچه علاوه بر جنبه زیبایی، در مقاومت بیشتر پارچه نیز تاثیرگذار است.

تاریخچه پارچه کوک دوزی هندی

پارچه کوک دوزی هندی، کانتا نام دارد و تولید آن به 1500 سال پیش از میلاد می رسد. این پارچه یکی از قدیمی ترین صنایع دستی هند به خصوص منطقه شرقی هندوستان و بنگلادش است. واژه کانتا که نام اصلی پارچه کوک دوزی است از زبان سانسکریت گرفته شده و به معنای لباس مندرس و کهنه است. پارچه کوک دوزی هندی در گذشته نوعی چهل تکه دوزی بوده که با استفاده از ساری های مندرس دوخته می شد.

این هنر چشم نواز توسط زنان هر منزل انجام می شد و مادران به دختران خود می آموختند. نوع سنتی این پارچه با پوشاندن لایه های پارچه کهنه توسط یک لایه پارچه نخی انجام می شده است.

امروزه پارچه کوک دوزی هندی با استفاده پارچه نو و استفاده نشده و به صورت صنعتی و نسبتا انبوه تولید می شود. پارچه کوک دوزی هندی یا کانتا ابتدا با استفاده از پارچه نخی (پنبه) و گلدوزی های متنوع تولید می شد. در طی مرور زمان گلدوزی های متنوع جای خود را به کوک دوزی ساده و سر تا سری در پارچه های صنعتی داده است.

علت دوخت کوک دوزی در کل پارچه، افزایش دوام و مقاومت و طول عمر پارچه بوده است. پارچه کوک دوزی هندی مانند انواع دیگر صنایع دستی دارای کیفیت های مختلفی است. امروزه کانتا نفیس و اصیل دارای گلدوزی های متنوع است و تعداد پارچه های آن تا 7 لایه نیز می تواند افزایش یابد.

الیاف پارچه کوک دوزی دولایه

پارچه کوک دوزی هندی به طور کلی با استفاده از الیاف پنبه تولید می شود. در واقع برای تولید این پارچه از پارچه نخی نازک و تابستانه استفاده می شود. الیاف پنبه که یکی از مهم ترین الیاف مصرفی در صنعت نساجی هند است، ویژگی های متنوع و زیادی دارد. لطافت و نرمی فوق العاده، تنفس پذیری بسیار خوب، سازگاری با پوست بدن و دوام بالا بخشی از مزایای الیاف پنبه در پارچه کوک دوزی هندی است.

اما اصلی ترین خصوصیت که باعث شده تا پارچه کوک دوزی هندی دو لایه تبدیل به انتخابی عالی شود این است که از الیاف پنبه، هم برای تولید پارچه های نازک و هم برای تولید پارچه های ضخیم و پاییزه می توان استفاده کرد. الیاف پنبه و در ادامه پارچه نخی کوک دوزی هندی جذب رطوبت بالایی دارند و در حالت خیس دوام و استحکام پارچه افزایش می یابد. علاوه بر پارچه نخی (پنبه)، از نخ دوخت با جنس پنبه، به دلیل استحکام بالا، برای کوک دوزی این پارچه استفاده می شود.

بافت و تولید پارچه هندی

بافت پارچه نخی استفاده شده در پارچه کوک دوزی هندی، بافت ساده متقارن است. این بافت که با نام تار و پودی نیز شناخته می شود در واقع ساده ترین نوع بافت است. در بافت پارچه نخی، تراکم متوسط و بالا باعث دوام بیشتر پارچه می شود. نوع صنعتی پارچه کوک دوزی هندی با استفاده از دو لایه پارچه نخی و دوختن کوک به روش دستی تولید می شود. برای لایه رویی این پارچه از پارچه نخی چاپی و برای لایه داخلی آن از پارچه نخی ساده و تک رنگ استفاده می شود.

برای چاپ لایه رویی پارچه کوک دوزی هندی اغلب از چاپ دیجیتال استفاده می شود اما برخی از پارچه های کوک دوزی تک لا نیز با استفاده از چاپ باتیک منقوش و طرحدار می شوند. تولید پارچه کوک دوزی هندی دو لایه با ترکیب روش ماشینی و دستی انجام می شود و تولید پارچه کوک دوزی تک لا اغلب به روش تمام ماشینی انجام می شود.

انواع پارچه کوک دوزی هندی

همان طور که در ابتدا به آن اشاره شد، پارچه کوک دوزی موجود در بازار ایران دارای دو نوع مختلف است. نوع اول با نام پارچه نخی کوک دوزی که نازک و تک لایه است و به روش ماشینی تولید و کوک دوزی می شود. نوع دوم که با نام کوک دوزی هندی دو لایه شناخته می شود، به روش ماشینی بافته می شود، اما به روش دستی کوک دوزی می شود.

پارچه نخی کوک دوزی

پارچه نخی کوک دوزی پارچه خنک و تابستانه است که برای دوخت بلوز، مانتو تابستانه، پیراهن و شومیز مورد استفاده قرار می گیرد. این پارچه در برخی فروشگاه ها با نام پارچه باتیک نیز به فروش می رسد. پارچه نخی کوک دوزی دارای طرح های سنتی و هندسی متنوعی است و دارای کوک دوزی های کاملا منظم در طول پارچه است.

برخی از پارچه های نخی کوک دوزی دارای کوک دوزی واقعی نیستند و فقط طرح کوک دوزی به روی آنها چاپ شده است. پارچه نخی کوک دوزی به صورت متری و اغلب با عرض 110 تا 120 سانتی متر تولید می شود.

پارچه کوک دوزی هندی دو لایه

پارچه کوک دوزی دو لایه نوعی پارچه دستدوز است که با استفاده از یک پارچه نخی طرحدار و یک پارچه نخی ساده تولید می شود. این پارچه به دلیل دو لایه بودن دارای ضخامت متوسط است و برای آب و هوای پاییزی مناسب است. زیردست نرم و وزن متوسط پارچه کوک دوزی هندی دو لایه باعث شده تا تنخور آن راحت و مناسب باشد.

این پارچه چون به روش دستی کوک دوزی و دو لایه می شود، به صورت قواره و نیم قواره به فروش می رسد. قواره کامل پارچه کوک دوزی هندی دو لایه 220 در 270 سانتی متر و نیم قواره آن 220 در 135 سانتی متر است. این پارچه جذاب و ترندی برای دوخت انواع مانتو و کت مناسب است.

لطافت پارچه کوک دوزی هندی

پارچه کوک دوزی هندی به دلیل استفاده از پارچه نخی زیردست بسیار لطیف و نرمی دارد. علاوه بر زیردست نرم، ضد حساسیت بودن الیاف پنبه باعث می شود تا تنخور این پارچه بسیار راحت و مناسب باشد. تماس مستقیم پارچه کوک دوزی هندی با سطح انواع پوست از معمولی تا حساس گرفته، ایجاد خارش یا اذیت نمی کند. نخ های استفاده شده برای کوک های این پارچه نیز از جنس پنبه است و لطیف، مستحکم، ضد حساسیت و ضد خارش است.

چروکی و شکنندگی پارچه کوک دوزی

پارچه کوک دوزی هندی تک لا چروک پذیری بالایی دارد و پس از اتوکشی نیز کمی حالت چروک در سطح پارچه باقی می ماند. چین و شکن این پارچه نازک و تابستانه در ابتدا کمی آهاردار است اما پس از شست و شو نرم و ملایم می شود. چروک پذیری از اصلی ترین خصوصیات پارچه نخی است به همین خاطر چروکی موجود در پارچه کوک دوزی هندی تک لا باعث جلوه زشت آن نمی شود.

پارچه کوک دوزی هندی دو لایه نیز مانند دیگر پارچه های نخی چروک پذیر است. میزان چروک پذیری این پارچه متوسط است. چروک های این پارچه به دلیل ضخامت بیشتر، درشت تر هستند و پس از اتوکشی نیز کمی از آن به روی سطح پارچه باقی می ماند. همچنین به خاطر دو لایه بودن این پارچه، چین و شکن آن درشت تر و کمی مقاوم تر هستند.

ضخامت پارچه لینن کوک دوزی هندی

ضخامت پارچه کوک دوزی هندی دو لایه متوسط است. این پارچه دو لایه برای آب و هوای سرد پاییز کاملا مناسب و کاربردی است. علاوه بر ضخامت، ایستایی این پارچه نیز تحت تاثیر دو لایه بودن آن است. پارچه کوک دوزی هندی دو لایه ایستایی کتی و محکمی دارد و به اغلب به دلیل ضخامت مناسب و زیردست نرم نیازی به آستردوزی ندارد.

ضخامت پارچه کوک دوزی هندی تک لا نازک و تابستانه است. این پارچه بدن نما نیست و به خاطر تنخور لطیف نیازی به آستر ندارد. این پارچه برای آب و هوای خنک بهار و گرم تابستان کاملا مناسب است. ایستایی پارچه کوک دوزی هندی تک لا متوسط است.

کاربرد

پارچه کوک دوزی هندی برای موارد مختلف و متنوعی کاربردی و مناسب است. پارچه کوک دوزی دو لایه برای دوخت لباس زنانه از جمله کت، مانتو پاییزه، مانتو بهاره، عبا و مانتو عبایی، کت کیمونو، ژاکت و بالاپوش زنانه، پیراهن، تاپ و نیم تنه، دامن و خرج کار است.

همچنین از این پارچه برای دوخت لباس بچه گانه نیز استفاده کرد. علاوه بر مواردی که در بالا گفته شد، دوخت تاپلکس و کرست یا کمربند کرستی نیز با پارچه کوک دوزی هندی دو لایه بسیار جذاب و خاص می شود. به جز گروه پوشاک از پارچه کوک دوزی دو لایه برای دوخت کوسن، شال مبل، رومیزی و غیره می توان استفاده کرد.

پارچه کوک دوزی تک لا برای دوخت انواع پیراهن تابستانه، پیراهن ساحلی، پیراهن کژوال، دامن، تاپ و نیم تنه، بلوز، شومیز، کت تابستانه، شلوار و شلوارک، تاپلکس و کرست مناسب است. همچنین از این پارچه که دارای طرح های سنتی است برای داشتن استایل وینتج، بوهمی، ویکتوریایی، ویمسیکال و هنری استفاده کرد. همچنین از این پارچه برای استفاده به عنوان خرج کار و یا تولید شال تابستانه می توان بهره برد.

روش های نگهداری پارچه کوک دوزی هندی

از پارچه کوک دوزی هندی دو لایه به دلیل دستدوز بودن و ارزشمندی زیاد، باید به خوبی نگهداری شود. این پارچه به خاطر نخی بودن و الیاف پنبه، تحت فشار یا آویزان شدن از رخت آویز دچار اعوجاج و تغییر شکل می شود. بهترین شیوه برای نگهداری لباس دوخته شده با پارچه کوک دوزی هندی، تا کردن و قرار دادن به روی سطح صاف و به دور از گرد و غبار است. برای اطمینان از آسیب نرسیدن به این پارچه می توان آن را درون کیسه و سپس درون کمد قرار داد.

شست و شو

پارچه کوک دوزی هندی تک لا را می توان با روش دستی، ماشینی و خشکشویی شست. شست و شوی این پارچه باید با آب 25 درجه و بدون شوینده های حاوی سفید کننده انجام شود. شست و شوی پارچه با شوینده های دارای سفید کننده باعث بور شدن و کم شدن طول عمر پارچه می شود.

پارچه کوک دوزی هندی دو لایه را بهتر است فقط با روش دستی شست تا آسیبی به پارچه نرسد. شست و شوی این پارچه باید با آب 25 درجه و بدون شوینده های دارای سفید کننده انجام شود. هنگام شست و شوی دستی این محصول از چنگ زدن پارچه خودداری شود، زیرا باعث آسیب به پارچه در محل های کوک دوزی می شود.

همچنین شوینده های حاوی سفید کننده باعث کاهش طول عمر پارچه، رنگ پریدگی و کاهش استحکام پارچه کوک دوزی هندی می شود. در صورت استفاده از ماشین لباسشویی برای شست و شوی این پارچه، پیش از شست و شو حتما پارچه درون کیسه نخی تمیزی گذاشته و بسته شود.

خشک کردن

پارچه کوک دوزی هندی که نوعی از پارچه نخی است جذب رطوبت زیادی دارد. علاوه بر جذب رطوبت بالا، مدت زمان خشک شدن این پارچه طولانی تر از دیگر پارچه های مشابه است. همچنین دو لایه بودن پارچه کوک دوزی هندی موجب می شود که مدت زمان خشک شدن طولانی تر نیز شود. برای خشک کردن پارچه کوک دوزی هندی باید پارچه را به روی سطح صاف و تمیزی پهن کرد.

این پارچه باید به دور از تابش نور مستقیم خورشید خشک شود زیرا تابش خورشید به مدت طولانی باعث زرد شدن و تغییر رنگ ( آفتاب سوختگی) پارچه شود. از خشک کن چرخشی برای خشک کردن پارچه کوک دوزی هندی استفاده نشود زیرا باعث چروکی بیش از حد و آسیب به پارچه می شود. از آویزان کردن پارچه به روی بند رخت یا آویز لباس جدا خودداری شود. آویزان کردن پارچه کوک دوزی هندی باعث اعوجاج، کش آمدن، جا انداختن و تغییر شکل پارچه می شود.

اتوکشی

پارچه کوک دوزی هندی چروک پذیر است و به خاطر الیاف پنبه اتوخور سختی دارد. اغلب روی اتو ها درجه بالا و حرارت زیاد برای الیاف پنبه در نظر گرفته شده است، اما اتوکشی با درجه متوسط اتو نیز برای پارچه نخی مناسب است. برای مراقبت از این پارچه حتما از یک لایه پارچه محافظ هنگام اتوکشی استفاده شود. برای کاهش چروک های عمقی و درشت پارچه کوک دوزی هندی توصیه می شود که پارچه محافظ را نمدار و مرطوب کرد.

برای پیشگیری از کش آمدن و تغییر شکل پارچه کوک دوزی هندی باید اتو را به روی پارچه گذاشت و برداشت. از کشیدن اتو به روی پارچه جدا خودداری شود. همچنین می توان پارچه کوک دوزی هندی را بلافاصله پس از شستن، اتوکشی کرد. فقط به این نکته توجه شود که اتو نباید به روی پارچه کشیده شود زیرا ممکن است پارچه در جهت کشیدن اتو کش بیاید و تغییر شکل بدهد.

نکات خرید پارچه کوک دوزی هندی

قبل از خرید و هنگام خرید پارچه نکات زیادی را باید در نظر داشت تا خرید مطمئن و خوبی داشت. پیش از خرید پارچه باید اطلاعات کافی از جنس، نوع، کیفیت و خصوصیات پارچه مورد نظر کسب کرد تا نتیجه خرید رضایت بخش باشد. پارچه کوک دوزی هندی دو لایه به دلیل کوک دوزی دستی دارای کوک های هم اندازه و منظم نیست و باید پیش از خرید این نکته را در نظر گرفت.

البته این مساله یکی از ویژگی های پارچه های دستدوز است و جزو جلوه های بصری پارچه است. همچنین هنگام خرید پارچه کوک دوزی هندی دو لایه باید این نکته را مد نظر قرار داد که فروش پارچه به صورت قوار و نیم قواره انجام می شود. قیمت درج شده برای این محصول در سایت فروشگاه پارچه نگار برای نیم قواره است. برای سفارش یک قواره کامل باید عدد 2 را در قسمت متراژ انتخاب کرد.

نکات دیگری که هنگام خرید باید از فروشنده در مورد آن پرسید آبرفت، اتورفت و ثبات رنگ پارچه است. پارچه کوک دوزی هندی آبرفت داشته و باید پیش از برش و دوخت آبرفت گیری شود. باید هنگام محاسبه متراژ پارچه، میزان آبرفت پارچه را نیز در نظر گرفت. پارچه کوک دوزی هندی اتورفت ندارد و نیازی به اتوکشی کل پارچه نیست. نکته مهم دیگر پارچه های نخی کوک دوزی، رنگ آب اولیه پارچه است. بهتر است هنگام خرید این نکته را در نظر گرفت که شست و شوی اول پارچه باید با دست انجام شود تا پارچه یا لباس های دیگر رنگ نگیرند.

در صورت خرید پارچه کوک دوزی هندی به عنوان خرج کار، از تناسب ضخامت، ایستایی و تراکم پارچه اصلی و این پارچه اطمینان حاصل کنید. همچنین طرح های جهت دار پارچه کوک دوزی هندی ممکن است نیاز به متراژ بیشتری پارچه باشد. زیرا جهت قرارگیری همه الگو ها باید متناسب و هم جهت باشد.

نکات دوخت پارچه کوک دوزی هندی

قبل از برش پارچه کوک دوزی هندی، حتما کل پارچه را درون تشت پر از آب در دمای محیط، به مدت 7 ساعت قرار داده و سپس خشک کرده تا آبرفت پارچه گرفته شود. پس از آبرفت گیری باید کل پارچه را اتوکشی کرد تا چروک های آن صاف شده و سپس الگو و برش را انجام داد. برخی از طرح های پارچه کوک دوزی هندی دارای جهت هستند. هنگام برش باید الگو ها در یک جهت و راستا قرار بگیرند.

دوخت پارچه کوک دوزی دو لایه به دلیل ضخامت متوسط، پیشنهاد می شود که با سوزن شماره 16 انجام شود. این پارچه دو لایه نیازی به آستردوزی ندارد. ایستایی محکم این پارچه موجب شده که نیازی به لایی کشی پارچه نباشد. برای دوخت پارچه کوک دوزی هندی دو لایه می توان به جای دوخت سجاف از دوخت نوار اریب استفاده کرد.

برای دوخت پارچه کوک دوزی تک لا می توان از سوزن شماره 14 استفاده کرد. به دلیل ظرافت این پارچه استفاده از لایی حریر به جای لایی های دیگر توصیه می شود.