پارچه مخمل کبریتی و ویژگی های آن

پارچه کبریتی نوعی پارچه ضخیم و برجسته است که زیردست آن نرم است و راه راه های موازی دارد. این پارچه به نام مخمل کبریتی نیز شناخته می شود. پارچه کبریتی پارچه زمستانی است اما انواع نازک نیز دارد که برای فصل بهار و پاییز مناسب است. کاربرد اولیه این پارچه به عنوان لباس کار بوده است زیرا بسیار با دوام است. این پارچه در دوره های مختلف جزو ترند ها بوده و طرفداران زیادی داشته و کمی بعد دمده شده و پس از سالها مجدد جزو ترندها قرار گرفته است. اما بیشترین محبوبیت را در دهه ۷۰ میلادی داشته است. این پارچه به خاطر نوع بافتی که دارد راه راه و کبریتی است و ضخامت راه راه ها و ضخامت پارچه می تواند تغییر کند. متناسب با ضخامت پارچه برخی از ویژگی های آن نیز تغییر می کند. در ادامه به خصوصیات کلی پارچه کبریتی و ویژگی های خاص هر نوع پارچه را خواهیم گفت.

تاریخچه پارچه مخمل کبریتی

ریشه پارچه کبریتی به پارچه ای در مصر باستان، که در نزدیکی پایتخت به نام Al-Fustat بافته می شده است، باز می گردد. نام پارچه نیز به نام جایی که در آن بافته می شده، شناخته می شده است. این پارچه مصری از نظر لطافت شباهتی به پارچه کبریتی امروز نداشته است. تاریخ پارچه کبریتی معاصر به قرن هجدهم و شهر منچستر در انگلستان بر می گردد. آب و هوای سرد طبیعت منچستر باعث شده تا پارچه کبریتی برای پوشاک آن شهر مناسب باشد، به همین خاطر در برخی نقاط اروپا این پارچه را به نام پارچه منچستر می شناسند.

پارچه کبریتی در طول جنگ جهانی اول به عنوان یونیفرم های نظامی و لباس زنان مزرعه تبدیل شد. پس از جنگ جهانی محبوبیت پارچه کبریتی مدام در حال افزایش و کاهش بود. در دهه ۶۰ میلادی و در طی جنبش ضد تجمل، پارچه کبریتی دوباره رواج پیدا کرد. اوج محبوبیت پارچه کبریتی به دهه ۷۰ میلادی بر می گردد. زمانی که به عنوان نماد ضد تجمل توسط هنرمندان، موزیسین ها و کارگردانان زیادی استفاده می شد. این پارچه که در قرن بیستم به عنوان لباس کارگران استفاده می شد، پس از مدتی تبدیل به نماد طبقه کارگر قرن بیستم شد. پس از آن نیز پارچه کبریتی بارها تبدیل به ترند شد اما دیگر هیچگاه مانند دهه ۷۰ به محبوبیت نرسید. در چند سال اخیر نیز این پارچه برای ژاکت، اور شرت، دامن، پیراهن مردانه و بلوز زنانه تبدیل به ترندی محبوب بین جوانان شده است.

الیاف

پارچه کبریتی به طور معمول با الیاف پنبه بافته می شده است. تار، پود و پود مضاعف (پرز) این پارچه همگی از جنس پنبه بودند. به خاطر دوام و استحکام زیاد الیاف پنبه، پارچه کبریتی به عنوان لباس کار، یونیفرم نظامی و لباس مزرعه مورد استفاده قرار می گرفته است. امروزه علاوه بر پنبه، از الیاف پلی استر و پشم نیز برای تولید این پارچه استفاده می شود. پارچه های کبریتی برای اساس الیاف مصرفی در آنها به چهار گروه تقسیم می شوند. پارچه کبریتی تمام پنبه، تمام پلی استر، ترکیب پنبه و پلی استر و پارچه تمام پشم چهار گروه مختلف این پارچه هستند. الیاف پنبه مصرف شده در پارچه کبریتی ضخیم هستند و در کنار آن پرزهای پارچه باعث سنگینی و ضخامت این پارچه می شود. گلوله شدن و پرزدهی پارچه کبریتی به الیاف استفاده شده در آن بستگی دارد.

بافت و تولید

پارچه کبریتی با سه گروه نخ تار، پود و پود مضاعف بافته می شود. ابتدا پارچه زمینه بافته می شود و سپس پودگذاری مضاعف انجام می شود. بافت زمینه پارچه اغلب ساده است اما برخی از تولیدکنندگان از بافت جناغی برای زمینه پارچه کبریتی استفاده می کنند. بافت جناغی موجب می شود که تراکم پرزهای پارچه بیشتر شود. پس از پودگذاری، با استفاده از تیغه پودها بریده می شوند و ظاهر پارچه مشابه پارچه مخمل می شود. علت اینکه پارچه کبریت ظاهری راه راه دارد و مانند پارچه مخمل پرزهای یکدست ندارد این است که پودگذاری پارچه کبریتی در راستای نخ تار انجام می گیرد.

پس از بریده شدن پودها، پارچه تولید شده باید شسته شود. برای اینکه پودهای مضاعف هنگام شست و شو از پارچه زمینه جدا نشوند، پشت پارچه چسب زده می شود. در طی فرایند تکمیل پارچه این چسب از پارچه جدا می شود. شست و شو هنگام تولید پارچه کبریتی باعث می شود که پارچه کمی رنگ پریدگی بگیرد و این به جذابیت پارچه کبریتی می افزاید. پس از شست و شو، پودهای مضاعف پارچه شانه می شوند و حالت مخملی و پرز را به خود می گیرند.

انواع پارچه مخمل کبریتی

نوع پارچه کبریتی بر اساس تعداد راه راه هایی که پارچه در هر اینچ دارد مشخص می شود. هر تعداد راه راه ها بیشتر باشد، پارچه ریز بافت تر و هر چه تعداد راه راه ها کمتر باشد، پارچه درشت بافت تر و ضخیم تر خواهد بود. ظریف ترین پارچه کبریتی ۲۱ راه در هر اینچ دارد. پارچه کبریتی ریز بین ۱۴ تا ۱۹ راه در هر اینچ دارد و پارچه ای منعطف است که برای لباس بالاتنه مورد استفاده قرار می گیرد. پارچه کبریتی معمولی بین ۱۰ تا ۱۲ راه در هر اینچ دارد و برای دوبخت لباس های بیرون از منزل و لباس بالاتنه استفاده می شود. پارچه کبریتی درشت بین ۳ تا ۹ راه در هر اینچ دارد و پارچه ای ضخیم، سنگین و با انعطاف پذیری کم است و دوام بیشتری دارد.این پارچه برای کت زمستانی و پالتو مصرف می شود. علاوه بر پارچه های ذکر شده، پارچه کبریتی با راه راه های متنوع نیز وجود دارد. یعنی پس از هر ۵ راه باریک یه راه پهن بافته شده است. این مدل پارچه کبریتی برای لباس بیرون از منزل و لباس بالاتنه مورد استفاده قرار می گیرد.

ایستایی پارچه کبریتی

پارچه کبریتی به طور کلی به دلیل نوع بافتی که دارد، پارچه لختی به شمار نمی آید. اما ایستایی این پارچه به عوامل مختلفی مانند ریزبافت یا درشت بافت بودن و الیاف مصرفی بستگی دارد. پارچه کبریتی با راه راه های باریک معمولا پرزهای کوتاه تری دارد و همچنین سبک تر و انعطاف پذیرتر است. ایستایی پارچه کبریتی ریزبافت بین متوسط و کمی لخت متغیر است. پارچه کبریتی با راه راه های درشت اغلب پرزهای بلندتری دارد و سنگین تر است و انعطاف پذیری کمتری دارد. پارچه کبریتی درشت بافت ایستایی خشک و کمی آهاردار دارد.

علاوه بر بافت پارچه، الیاف مصرفی نیز در ایستایی پارچه کبریتی تاثیرگذار است. پارچه کبریتی که از الیاف پنبه تولید شده به نسبت پارچه کبریتی تولید شده از الیاف پشم، ایستایی محکم تر و خشک تری دارد.

لطافت

پارچه کبریتی نوعی از پارچه مخمل است و به همین خاطر است که جزو پارچه های لطیف قرار دارد. انواع پارچه کبریتی با الیاف متنوع و بافت های مختلف به خاطر بافت مخملی خود زیردست بسیار لطیفی دارند. همان طور که گفته شد، پارچه کبریتی پس از بافت و برش پودهای مضاعف، شسته می شود و سپس به خوبی شانه می شود تا بافت نخ ها از هم باز شده و لطافت پارچه بیشتر شود. البته پس از برش و تکمیل بلندی پرزهای پارچه نیز کم می شود. می توان پارچه کبریتی را بدون برش پودهای مضاعف تولید کرد که در این صورت پارچه پرزهای بلندتری خواهد داشت.

چروکی و شکنندگی

چروک پذیری پارچه کبریتی به الیاف مصرفی و چین وشکن پارچه به ضخامت و بافت آن بستگی دارد. همانطور که الیاف پنبه چروک پذیری زیادی دارند و به سختی اتوکشی می شوند، پارچه کبریتی پنبه ای نیز چروک پذیرتر است و اتوکشی سخت تری دارد. پارچه کبریتی پلی استر و پنبه، چروک پذیری کمتری دارد و راحت تر اتوکشی می شود. پارچه کبریتی که با الیاف پشم تولید شده باشد نیز کمتر چروک می شود و راحت با اتوکشی صاف می شود. چین و شکن هر پارچه کبریتی به ضخامت آن بستگی دارد. پارچه های ریزبافت و نازک تر، چین و شکن ظریف تر و ملایم تری دارند و پارچه های درشت بافت و ضخیم، چین و شکن زمخت و خشک تری دارند. به طور کلی پارچه ها بر اساس نوع الیاف مصرفی شان می توانند چروک پذیر یا کم چروک باشند اما پارچه کبریتی به خاطر پرزدار و مخملی بودن میزان چروک پذیری کمتری به نسبت دیگر پارچه ها دارد.

ضخامت پارچه کبریتی

پارچه کبریتی پارچه ای با ضخامت متوسط و زیاد است که برای پوشاک فصل بهار، پاییز و زمستان مناسب است. ضخامت این پارچه مانند دیگر پارچه ها متغیر است اما هیچگاه به قدری نازک نمی شود که در تابستان مورد استفاده قرار گیرد. پارچه های کبریتی ریزبافت و معمولی ضخامت متوسطی دارند که برای فصول بهار و پاییز مناسب است. پارچه کبریتی درشت بافت ضخیم و کاملا زمستانی است. ضخامت پارچه کبریتی به تعداد راه راه های پارچه در هر اینچ بستگی دارد. هر چه تعداد راه ها کمتر باشد، ضخامت پارچه بیشتر است. به همین خاطر است که اغلب پالتو، کت زمستانی و ژاکت اور شرت کبریتی با پارچه کبریتی درشت تولید می شوند. علاوه بر نکات گفته شده، تراکم بافت به روی ضخامت این پارچه تاثیرگذار است. اگر برای زمینه از بافت ساده استفاده شود، تراکم بافت پرزها کمتر می شود و در نتیجه پارچه نازک تر است. اگر برای زمینه از پارچه جناغی استفاده شود، تراکم بافت بیشتر و در نتیجه ضخامت پارچه نیز بیشتر می شود.

کاربرد پارچه مخمل کبریتی

پارچه کبریتی علاوه بر صنعت پوشاک، در رویه کوبی مبلمان و روکش های اتومبیل کاربرد دارد. اما در اینجا به بررسی کاربرد این پارچه مخملی در صنعت پوشاک می پردازیم. پارچه های کبریتی ریز به خاطر نازک بودن معمولا برای لباس های بهار و پاییز مصرف می شود. لباس هایی مانند پیراهن مردانه، بلوز زنانه، سارافون زنانه، سارافون بچه گانه، دامن، پیراهن زنانه و مانتو با پارچه ریزبافت دوخته می شود. پارچه های کبریتی متوسط بافت برای دوخت کت مردانه، کت زنانه، شلوار، شلوار بچه گانه، دامن و اورشرت مناسب است. تولید کت زمستانه، پالتو، شلوار زمستانه، اورشرت ضخیم و دامن زمستانه با پارچه درشت بافت انجام می شود. مواردی مانند نیم تنه، شلوارک، جلیقه زنانه و مردانه، پیراهن دکلته و مجلسی، کت و شلوار زنانه و سرهمی و دو بنده با استفاده از پارچه کبریتی های متنوع دوخته می شوند. البته لازم به ذکر است که به خاطر دوام و ماندگاری طولانی، از این پارچه برای طراحی و تولید کیف و کفش نیز استفاده می

شود.

روش های نگهداری پارچه کبریتی

پارچه کبریتی با وجود بادوام بودن نیاز به مراقبت دارد تا طول عمر زیادی داشته باشد. به عنوان مثال این پارچه اگر در معرض ساییدگی قرار بگیرد، پرزهای آن به زودی از بین می رود و پارچه پاره می شود. به همین خاطر باید مراقب این پارچه در برابر ساییدگی مداوم به کیف و سطوح مختلف بود. در ادامه نکات مهم نگهداری از پارچه کبریتی را خواهیم گفت تا طول عمر لباس ها افزایش یابند.

شست و شو

قبل از شروع شست و شو پارچه کبریتی باید مواردی را که به آن اشاره می شود رعایت کرد. ابتدا باید دقت کرد که پارپه کبریتی را با حوله، پارچه های پشمی و دیگر آیتم های پرزدار در ماشین لباسشویی نگذاشت. زیرا پارچه های مخملی پرزها را به سرعت به خود جذب می کنند و ظاهر پارچه خراب می شود. پارچه های کبریتی را باید بر اساس رنگشان جدا کرد و شست. زیرا پارچه کبریتی رنگ پس می دهد و هنگامی که با لباس های همرنگ خود شسته شود، مشکلی برای پارچه و دیگر لباس ها پیش نمی آید. هنگام شست و شو این پارچه با ماشین لباسشویی، نباید ماشین را کاملا پر کرد، زیرا پر بودن زیاد ماشین به پارچه کبریتی آسیب وارد می کند.

اگر پارچه دوخته شده است باید توجه کرد که هیچ کدام از زیپ ها و دکمه ها نباید باز گذاشته شود. زیرا هنگام چرخش لباس در ماشین باعث خراب کردن پارچه کبریتی می شود. لباس یا پارچه کبریتی باید به صورت پشت و رو شسته شود. برای شست و شو این پارچه آب سرد بهترین گزینه است. هم برای شست و شوی رنگ های روشن و هم برای شست و شوی رنگ های تیره باید از آب سرد استفاده کرد. زیرا پارچه کبریتی هنگام شست و شو رنگ پس می دهد و پس از مدتی ممکن است که بور شود، شست و شو با آب سرد روند بور شدن پارچه را کندتر می کند. برای شست و شو این پارچه باید از گزینه شست و شوی ملایم در ماشین لباسشویی استفاده کرد. در آخر برای شست و شوی پارچه کبریتی بهتر است که شوینده را با کمی آب رقیق کرد تا پس از اتمام شست و شو ردی از شوینده روی لباس نماند.

خشک کردن

پارچه کبریتی را می توان با استفاده از خشک کن ماشینی خشک کرد. برای اینکه خشک کن به پارچه یا لباس کبریتی آسیب نزند، بهتر است که از کوتاه ترین مدت زمان برای خشک کردن ماشینی استفاده کرد. اما بهترین راه برای خشک کردن این پارچه استفاده نکردن از خشک کن است. بهتر است که پارچه کبریتی را روی طناب پهن کرده و یا اینکه از آویز لباس آویزان کرده و در حمام گذاشت تا خشک شود.

اتوکشی

برای پیشگیری از چروک شدن پارچه کبریتی، پیش از پهن کردن پارچه برای خشک کردن آن، بهتر است پارچه را چندبار تکانده تا چروک های آن باز شود. اصلی ترین نکته برای اتوکشی این است که نباید اتو را به صورت مستقیم به روی پارچه گذاشت. زیرا این روش باعث سوختن پرزهای پارچه و برق افتادن به روی آن می شود. اتوکشی این پارچه باید از پشت آن انجام گیرد. درجه حرارت اتو باید با توجه به ضخامت پارچه انتخاب شود. درجه حرارت کم برای پارچه نازک و درجه حرارت متوسط برای پارچه ضخیم مناسب است. استفاده از اتو با درجه حرارت زیاد و یا اتو پرسی باعث له شدن پرزها و حتی از بین رفتن راه راه پارچه می شود.

نکات خرید پارچه مخمل کبریتی

پارچه کبریتی مانند بقیه پارچه های مخملی، خواب پرز و جهت دارد. هنگام خرید و تخمین متراژ مورد نیاز باید به این نکته دقت کرد. زیرا الگوها باید در یک جهت به روی پارچه قرار گیرند و این مساله نیازمند میزان بیشتری از پارچه است. هنگام خرید پارچه باید از فروشنده در مورد الیاف پارچه سوال کرد تا متناسب آن از پارچه مراقبت کرد. همچنین هنگام خرید این پارچه به مرغوبیت آن باید توجه کرد. با کشیدن ناخن به روی پرزها تا حدی می توان متوجه تراکم بافت و مرغوبیت پارچه شد. اگر پرزهای پارچه کبریتی با چندین بار ناخن کشیدن از آن جدا شوند، یعنی کیفیت و تراکم بافت پارچه پایین است.

نکات دوخت پارچه کبریتی

پارچه کبریتی پارچه ای بسیار خوش دوخت است که حتی برای خیاطان آماتور نیز مناسب است. برای دوخت پارچه نازک و متوسط سوزن شماره ۱۴ مورد استفاده قرار می گیرد و برای پارچه های ضخیم تر از سوزن شماره ۱۶ یا ۱۸ باید استفاده کرد. همچنین هنگام دوخت پارچه کبریتی بهتر است که از اتو سنگی یا اتو سرد برای پرس کردن درزها استفاده کرد. اغلب پارچه های کبریتی خاصیت کشسانی ندارند و باید هنگام انتخاب مدل و کشیدن الگو به این نکته توجه کرد.